مفهوم گردشگری مذهبی
از زیر شاخه های صنعت گردشگری می‌توان به گردشگری مذهبی اشاره کرد که امروزه با گستردگی زیادی همراه بوده و وارد تجارت جهانی شده است. قدمت گردشگری مذهبی با قدمت فرهنگ دینی تمام ادیان برابری دارد و در سراسر دنیا از قرن ها پیش وجود داشته است. بخش جدایی ناپذیر تفریحات بشر، سفر است که علی رغم وجود اختلاف ها و تفاوت ها افراد با فرهنگ ها و مذاهب مختلف را به یکدیگر پیوند می دهد. در گردشگری مذهبی موانع آب و هوایی و شرایط جوی تاثیری در انتخاب مقصد نداشته و مردم حتی در شرایط سخت به خاطر اعتقادات خود، باز هم سفر را دوست دارند. اگر چه هدف اصلی این نوع گردشگری تجربه مذهبی است و در آن دین و باورهای مذهبی نقش کلیدی دارند، اما نمی توان آن را با کلمه زیارت جایگزین کرد؛ زیرا در گردشگری مذهبی هدف از سفر؛ تنها زیارت و انجام اعمال مذهبی نیست. از این رو دو نوع گردشگر در گردشگری مذهبی وجود دارد که یکی صرفا به قصد زیارت از مکان های مقدس مذهبی بازدید می کند و دیگری، علاوه بر زیارت و انجام اعمال مذهبی ممکن است قصد بازدید از مکان های تفریحی و غیر زیارتی را نیز داشته باشد. هر چند در این بین، عده ای از اماکن مقدس مذهبی دین خود دیدن می کنند و عده ای دیگر بازدید از اماکن مذهبی دیگر ادیان را اولویت قرار می دهند.
ویژگی های طرح گردشگری مذهبی
بیشترین تمرکز گردشگری مذهبی مسلمانان ایران ، در شهرهای مشهد و قم به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) و حرم حصرت معصومه (س) رقم خورده است که در همین راستا برای اجرای طرح هایی که با هدف رونق سفرهای زیارتی و مذهبی در داخل کشور شکل گرفته اند، برنامه ریزی می شود. طرح گردشگری مذهبی ویژگی هایی دارد که عبارتند از:
- اثرات منفی زیست محیطی و اجتماعی - فرهنگی در سفرهای مذهبی نسبت به سایر سفرها کمتر است؛ زیرا گردشگران مذهبی معمولا افراد آرام، مطیع قانون و صلح طلب هستند.
- اماکن مذهبی و زیارتی؛ بهترین محل برای دیدار و ارتباط مردم با مذاهب و فرهنگ های مختلف است.
- هزینه های جانبی این سفرها برای تمامی اقشار جامعه چه فقیر و چه غنی مناسب بوده و از این رو امکان رفتن به چنین سفرهایی برای همه افراد وجود دارد و این نوع گردشگری به طبقه خاصی از جامعه اختصاص ندارد.
- اکثر گردشگران مذهبی سادگی را به تنوع طلبی ترجیح می دهند و بیشتر در جستجوی معنویات هستند.
- خوبی سفرهای مذهبی نظیر زیارت عتبات عالیات و سفر حج این است که غالبا به صورت سازمان یافته و کاملا گروهی و یا جمعی انجام می شود.
- معمولا بازارچه هایی در اماکن مقدس وجود دارد که در آن ها می توان تولیدات باستانی و صنایع دستی قدیمی آن منطقه را به گردشگران دیگر شهرها عرضه کرد.
علاوه بر موارد فوق، اماکن مذهبی در لیست اماکن ملی کشورها قرار دارند و از آنجا که گردشگری مذهبی جنبه سیاسی دارد، برای برگزاری جشن ها و مراسم ملی نیز از این اماکن استقبال می شود.
کاهش اسلام هراسی؛ مهم ترین نقش مساجد در جذب گردشگری مذهبی
مهم ترین نقش مساجد در جذب گردشگری مذهبی مقابله با اسلام هراسی است. به عقیده اغلب روانشناسان زیارت و گردشگری مذهبی تا حد زیادی می تواند پاسخگوی نیازهای مهم انسانی باشد که در نهایت منجر به تقویت ابعاد مثبت معنوی در وجود آدمی می شود و از خطراتی که ممکن است سلامت روح و جسم اعضای جامعه را تهدید کند، پیشگیری می نماید. مساجد به عنوان مکانی مقدس برای ایجاد آرامش بین افراد شناخته می شوند و از همین ظرفیت آنها برای مقابله با اسلام هراسی و رونق گردشگری استفاده می شود.
مشهد مفرح ترین کلان شهر ایران است که قطب گردشگری مذهبی نیز به حساب می آید. از همین رو برای گردشگران و زائران خود امکانات خوبی را فراهم کرده است. هدف اصلی گردشگران شیعه از سفر به مشهد، زیارت حرم امام رضا(ع) می باشد که زائران عزیز علاوه بر زیارت، می توانند از مساجد و جاذبه های دیدنی این شهر بازدید کنند. مسجد توفیق یکی از بزرگترین مساجد سطح شهر است که زائران عزیز به هنگام خرید از بازارهای محله احمدآباد، برای خواندن نماز می توانند از امکانات خدماتی و رفاهی آن استفاده نمایند و چنانچه یکی دیگر از اهداف گردشگران از سفر به مشهد، برگزاری مراسم ختم و یا مراسم های مذهبی بالای 800 نفر می باشد می توانند برای رزرو این مسجد و تزئینات آن با شرکت تشریفات شمس و با شماره های ۰۹۱۵۰۶۰۶۲۰۶ - ۰۹۱۵۲۴۵۳۹۶۹ تماس حاصل نمایند و از ظرفیت و امکانات مسجد توفیق احمدآباد مشهد برای پذیرایی باشکوه از مهمانان خود استفاده کنند.
معماری و هنر مساجد تاریخی؛ جاذبه ای برای گردشگری مذهبی
مساجد تاریخی با معماری زیبا، قدمت طولانی و تزئینات چشم نواز آنچنان در زیبایی غنی هستند که مورد توجه بازدید کنندگان بسیاری از سراسر جهان قرار گرفته اند و نقش مهمی در جذب گردشگری مذهبی دارند که می تواند بر اقتصاد جوامع گوناگون و توسعه صنعت گردشگری نیز تاثیرگذار باشد. از این رو مساجد؛ نه تنها مکان نیایش و عبادت هستند، بلکه به عنوان نماد تاریخی و میراث فرهنگی نیز محسوب می شوند. هنرهای تزئینی شامل گچبری، خطاطی، مقرنس سازی، کاشی کاری و غیره در معماری مساجد تاریخی، جلوه ای خاص و منحصر به فرد به آن بخشیده که جذابیت زیادی برای مسلمانان و غیر مسلمانان و گردشگران علاقه مند به فرهنگ و تاریخ دارد و از همین رو کشورهای خاورمیانه با هدف جذب گردشگران بیشتر، پیوسته برای ارتقای مساجد تاریخی و میراث فرهنگی خود در حال برنامه ریزی می باشند.
مسجد الزهرا با فضای داخلی و معماری هوشمندانه؛ یکی از بزرگترین و معروف ترین مساجد شهر مشهد به حساب می آید که با نورگیری عالی، به مسجدی دو طرفه نیز شهرت دارد. بنای این مسجد به گونه ای است که از یک سمت به خیابان امام رضا و از سمتی دیگر به خیابان احمدآباد منتهی می شود. علاوه بر مسجد توفیق، زائران و گردشگران عزیز می توانند از فضای بزرگ و چشم انداز مناسب مسجد الزهرا احمدآباد مشهد برای برگزاری هرچه باشکوه تر برنامه های فرهنگی و یا مناسبت های مذهبی خود به کمک طراحان و مشاوران با سابقه تشریفات شمس استفاده کنند.
دسته بندی اماکن مذهبی ایران
اماکن مذهبی ایران در دسته بندی های مساجد، بقاع (حرم ها)، کلیساها، آتشکده ها و کنیسه ها قرار می گیرند. در ادامه برخی از اماکن مذهبی ایران آورده شده که برخی از آن ها مکان مقدس مسلمانان به شمار می رود.
- حرم امام رضا(ع) در مشهد
- حرم حضرت معصومه(س) در قم
- حرم حضرت شاهچراغ در شیراز
- حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری
- مسجد جامع جمکران در قم
- مسجد آقا بزرگ کاشان
- مسجد جامع اصفهان
- مسجد کبود تبریز
- مسجد شافعی کرمانشاه
- مسجد شاه اصفهان
- مسجد شیخ لطف الله اصفهان
- مسجد نصیرالملک شیراز
- کلیسای وانک اصفهان
- آتشکده چک چک در یزد
- کنیسه حیم تهران
- و…
از این رو کشور ایران پتانسیل خوبی در جذب گردشگری مذهبی به دلیل برخورداری از اماکن تاریخی و مذهبی دارد و هر ساله گردشگران زیادی را علاوه بر بازدید و زیارت، برای سیر و سیاحت به شهرهای مشهد، شیراز، قم، اصفهان، یزد، تبریز، کاشان و… می کشاند.
حسینیه نصرت یکی از مساجد قدیمی و تاریخی شهر مشهد است که ظرفیت محدودی هم دارد و برای برگزاری مراسم های مذهبی با حداکثر تعداد مهمانان زیر 400 نفر، به زائران عزیزی که قصد برپایی برنامه های مذهبی مختلف را در حوالی حرم مطهر دارند توصیه می شود. برای رزرو حسینیه نصرت مشهد می توانید در تمام ایام هفته و در هر ساعتی از شبانه روز با مشاوران تشریفات شمس در تماس باشید.
