مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی، یکی از مساجد قدیمی و مشهور شیراز است. این مسجد در محله گود عربان واقع شده است که در گذشته به نام محله اسحاق بیگ شناخته می‌شد. ساخت این مسجد در سال ۱۲۹۴ هجری قمری (۱۹۷۵ میلادی) صورت آغاز گردید و در سال ۱۳۰۵ هجری قمری (۱۹۸۶ میلادی) به پایان رسید. معماری این مسجد به دست میرزا رضا کاشیگر و حاج محمد حسن معمار انجام شد.
مسجد نصیرالملک در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ هجری شمسی (۲۰۰۰ میلادی) با شماره ثبت ۳۹۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران در فهرست ثبت آثار ملی قرار گرفت. این مسجد در محلی استراتژیک و در جنوب خیابان لطفعلی‌خان زند، نزدیک به شاه‌چراغ قرار دارد. علاوه بر آن، در مقابل مسجد نصیرالملک، کوچه‌ی نصیرنظام قرار دارد که به گذر نصیرنظام معروف است. نصیرنظام از سرداران قاجاری بوده که در این گذر اقامت داشته است به همین دلیل گاهی اوقات مردم خانه نصیرنظام را با مسجد نصیرالملک اشتباه می‌گیرند.
مساجد از صدر اسلام تاکنون از مهم ترین مراکز بوده اند. در ایران و پس از ورود اسلام، وجود و اهمیت مساجد با فرهنگ ایرانی در هم تنیده است. به طوری که تا امروز شاهد برگزاری مراسم مختلف در مساجد مختلف سطح شهر مانند مسجد توفیق مشهد و یا سایر مساجد شهر مشهد هستیم.
تاریخچه مسجد نصیرالملک
مسجد نصیرالملک، به دستور علی ملاباشی ملقب به نصیرالملک، عضو سلسله ملاباشیون، بنا گردید. معماری این بنا به دست محمد حسن معمار انجام شده است. ساخت و احداث مسجد صورتی از سال ۱۲۵۵ تا ۱۲۶۷ خورشیدی یعنی حدوداً ۱۲ سال به طول انجامید. از سال‌های گذشته، با رعایت استانداردهای بین‌المللی مرمت آثار تاریخی، حفظ و نگهداری از این اثر ملی کانون توجه میراث فرهنگی قرار گرفته است.
مسجد نصیرالملک به عنوان یکی از معابد بزرگ و تاریخی شیراز، نقشی مهم در فرهنگ و هویت این شهر دارد. با طراحی منحصر به فرد و جزئیات بی نظیری که در معماری آن به کار رفته است، بازدیدکنندگان را مجذوب خود می‌کند. مسجد نصیرالملک نمادی از هنر و صنعت ساختمانی در گذشته بوده و نشانگر تلاش بشر برای خلق زیبایی و ایجاد ارتباط با معنویت است. از این رو حفظ و نگهداری این مسجد از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا به ما امکان می‌دهد تا ارزش‌ها و آثار فرهنگی گذشته را به نسل‌های آینده منتقل نموده و از زیبایی‌های یکی از بناهای مهم تاریخی شیراز لذت ببریم.
توصیف بنای مسجد صورتی
کاشی کاری مسجد صورتی یا مسجد نصیرالملک یکی از بی نظیرترین کاشی کاری های ایرانی است. ساختمان سازی این بنا نیز نظیر ندارد. مساحت مسجد صورتی 2890 مترمربع و زیربنای آن 2216 مترمربع است که در طراحی داخلی آن از شیشه های رنگی استفاده شده است و به همین دلیل به «مسجد صورتی ایران» شهرت یافته است.
مسجد نصیرالملک یک در ورودی اصلی دارد و دو در ورودی دیگر به کوچه جنوبی و امامزاده مجاور از این مسجد باز می شود. در ورودی اصلی، از کاشی‌های هفت رنگ با تزئینات گل سرخ و گل زنبق شیراز استفاده شده است. سردر این مسجد دارای دو قسمت است که هرکدام به سه بخش تقسیم شده‌اند و در بالای آن‌ها یک تابلو با کاشی هفت رنگ قرار دارد. سردر چوبی با یک فرورفتگی منحصر به فرد در بالای درب ورودی قرار گرفته در بالای آن یک قاب سنگی بزرگ با تزئینات اسلیمی و سنگ خودنمایی می کند. روی این قاب سنگی، یک کتیبه‌ی کوچک با شعری از شاعر شیرازی شورید با خط نستعلیق نوشته شده است.
اگر از ورودی اصلی وارد مسجد شوید، از طریق یک هشتی به راهرویی منتقل می‌شوید که به حیاط مسجد می‌رسد. در ورودی این هشتی که از آجرهای سه سانتی متری ساخته شده است شعری از سعدی شیرازی چشم را می نوازد و در مجاورت آن نام معماران بنا نوشته شده است. حیاط مسجد چهارگوش است و در میان آن حوضی به طول و عرض ۴/۵ × ۱۶/۵ متر قرار دارد. روبروی این حوض، ایوان مسجد قرار دارد که از کاشی های هفت رنگ ساخته شده است.
این مسجد دارای دو شبستان است، یکی در غرب و دیگری در شرق. شبستان شرقی یک شبستان زمستانی است و در هوای گرم تابستان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در پشت شبستان شرقی یک چاه بزرگ به نام "گاو چاه" وجود دارد که در گذشته برای نگهداری حیوانات استفاده می‌شده است. به ستون‌های مسجد نصیر الملک گل‌های زیبایی آویخته شده است. سقف شبستان غربی دارای طاق‌های چشمه‌ای است و در انتها به محراب می‌رسد. شبستان غربی دارای طاقی با طرح مارپیچ و هفت درگاه است که به صحن مسجد متصل می‌شود و با کاشی کاری‌های زیبا تزئین شده است.
سخن پایانی
همانطور که اشاره شد مسجد نصیر الملک شیراز یکی از آثار معماری برجسته و تاریخی در شهر شیراز واقع شده است. ساختار زیبا و منحصر به فردی که این مسجد دارد از یک سو و تزیینات غنی و هنری آن از سوی دیگر، نشان از دقت و ذوق معماران و هنرمندان قرن هشتم هجری دارد. مساحت بزرگ این مسجد و وجود ساحات باز و بسته در داخل آن، فضای مناسبی را برای انجام مراسم دینی و اجتماعی فراهم کرده است. همچنین، محل قرارگیری این مسجد در نزدیکی باغ ارم و مقبره حافظ، باعث شده تا به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهر شیراز تلقی شود. در واقع مسجد نصیر الملک شیراز با ترکیبی از زیبایی هنری، ارزش تاریخی و اهمیت دینی یکی از شناخته شده ترین آثار معماری ایرانی است که نظیر آن را در هیچ کجا نمی توان یافت. شما نیز اگر تجربه و یا دیدگاهی در این رابطه دارید می توانید در بخش نظرات با کارشناسان تشریفات مشهد و دیگر مخاطبان به اشتراک بگذارید.
